Graffiti - Τέχνη ή "βανδαλισμός";

Φανοστάτης, Πλατεία Εξαρχείων

Ιστορία: H ιστορία του Graffiti ταυτίζεται με εκείνη των επιγραφών. Μια μορφή graffiti συναντάμε σε αρχαίους τάφους, στα ερείπια ιστορικών πόλεων όπως η Ρώμη και η Πομπηϊα, καθώς επίσης (κατά κόρον) σε χριστιανικές κατακόμβες. Σήμερα οι κοινωνίες αντιλαμβάνονται το graffiti σαν μορφή βανδαλισμού και στις περισσότερες χώρες διώκεται ποινικά.

Η αρχέγονη μορφή του ανάγεται στα 30.000 π.χ. περίπου, όταν ο προϊστορικός άνθρωπος ζωγραφίζει σε σπήλαια χρησιμοποιώντας κόκκαλα ζώων και πρωτόγονες χρωστικές ύλες. Αυτές οι δημιουργίες γίνονταν συχνά με τρόπο τελετουργικό, σε τοποθεσίες που αποτελούσαν «άβατο» για τους μη μυημένους. Τις περισσότερες φορές αποτύπωναν στους τοίχους σπηλαίων εικόνες από τη ζωή των ζώων και από κυνηγετικές εκστρατείες. Αυτή η μορφή πρώϊμου graffiti συνέβαλε στο να φωτιστεί κατά πολύ το τοπίο, σχετικά με τον τρόπο ζωής του προϊστορικού ανθρώπου. Για παράδειγμα η “Σαφαϊτική” μια πρωτογενής αραβική διάλεκτος, δεν θα ήταν γνωστή χωρίς τις σπηλαιογραφίες...

Το graffiti στην Αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη: Το πρώτο δείγμα “graffiti” στην Αρχαία Ελλάδα συναντάμε στην Έφεσσο. Οι αναφορές λένε πως πρόκειται για “διαφήμιση” ενός τοπικού οίκου ανοχής σε πλακόστρωτο δρόμο της εποχής και αποτελείται από ένα αποτύπωμα εταίρας που η παλάμη της αμυδρά αναπαριστά την καρδιά και πλαισιώνεται από ένα αποτύπωμα ποδιού και έναν αριθμό. Αυτό σύμφωνα με άλλους δηλώνει ότι ο αδελφός της εταίρας βρισκόταν εκεί κοντά και το αποτύπωμα του χεριού συμβόλιζε την πληρωμή.

Η ανασκαφή της Πομπηϊας που καταπλακώθηκε από τον Βεζούβιο φέρνει στο φώς πολλές ενδείξεις για τη σημασία της τοιχογραφίας “graffiti” κατά τη ρωμαϊκή εποχή. Βλαστήμιες, ξόρκια, πολιτικά συνθήματα ακόμα και ερωτικοί στίχοι γράφονται στους τοίχους της προχριστιανικής Ρώμης. Να ένα δείγμα στίχων ερωτικής απογοήτευσης που βρέθηκε σε αρχαίο ρωμαϊκό τοίχο:

Quisquis amat. veniat. Veneri volo frangere costas

fustibus et lumbos debilitare deae.

Si potest illa mihi tenerum pertundere pectus

quit ego non possim caput illae frangere fuste;
Όποιος αγαπά, ας πάει στο διάβολο.

Θέλω να κόψω τα αστεία της Αφροδίτης

και να της στραβώσω τα πόδια

χτυπώντας τη με ένα ρόπαλο

Αν εκείνη μπορεί να σπάσει την ευαίσθητη καρδιά μου,

Γιατί κι εγώ να μη της δώσω μια στο κεφάλι;

Το graffiti σήμερα: Σήμερα το graffiti συνδέεται με την κουλτούρα του hip-hop και αναρίθμητες από τις τεχνοτροπίες του έχουν τις καταβολές τους στο μετρό (subway) της Νέας Υόρκης. Graffiti εκπληκτικής ομορφιάς μπορεί να δει κανείς στα περισσότερα βαγόνια του νεοϋρκέζικου subway. Στην Ευρώπη, τα πρώτα δείγματα σύγχρονου πολιτικού graffiti συναντάμε στα γεγονότα του Μάη του '68° χαρακτηριστικό σύνθημα της εποχής ήταν το “Η ανία είναι αντεπαναστατική”. Αντίστοιχη ήταν κατά τις δεκαετίες του '60 και του '70, η εξέλιξη του rock'nroll graffiti στο λονδρέζικο subway. Το σύνθημα “Ο Κλάπτον είναι θεός” κυριάρχησε για πολύ καιρό στους τοίχους του Λονδίνου.

Το graffiti στη σύγχρονη Ελλάδα: Στην κατοχική Ελλάδα, στη μεταπολεμική περίοδο και ιδιαίτερα στη χούντα, το σύνθημα πήρε τη μορφή της αντίστασης. Η μεταπολίτευση χαρακτηρίστηκε από πολιτικά συνθήματα, με πιο αντιπροσωπευτικό εκείνο που εκφράζει την αναρχοαυτόνομη αντίληψη. Σήμερα ρατσιστικά, οικολογικά, αναρχικά συνθήματα, συνθήματα γηπέδου, θρησκευτικά, συνεχίζουν την παρουσία τους, στους τοίχους των ελληνικών πόλεων.

To graffiti ανδρώθηκε στην Ελλάδα από κλειστές ομάδες (crew), οι οποίες δημιούργησαν τα πρώτα Graffiti στα τρένα των ΗΣΑΠ και του ΟΣΕ στις αρχές του '90. Τα πρώτα ακούσματα της ραπ μουσικής, το πρώτο hiphop συγκρότημα (TXC), η έλευση των περιοδικών, των βιβλίων («Spraycan Art») και των σπρέι, τους έδωσαν τη δυνατότητα να αποκτήσουν ένα ακόμη δέλεαρ. Ακολούθησαν επισκέψεις ξένων writers, (Colorz, Bez κλπ) το 1992-93, οι οποίοι βοήθησαν τα νέα μέλη με την εμπειρία τους.

Τα σχολικά κτίρια αποτέλεσαν τις προσφορώτερες επιφάνειες για τη δημιουργία και παρουσίαση των έργων και η μίμηση από πολλούς νεαρούς δεν άργησε. Όπως δεν άργησαν και οι αντιδράσεις, με απειλές για αποβολές και κατηγορίες για βανδαλισμούς. Σήμερα η φύλαξη των σχολείων επιτρέπει μόνον παρεμβάσεις που γίνονται κατόπιν αιτήσεως και εγκρίσεως.

Τα βαγόνια των ΗΣΑΠ και του ΟΣΕ δέχτηκαν και αυτά τις πρώτες πινελιές των writers και οι «επεμβάσεις» συνεχίζονται και σήμερα. Το μετρό «παίρνει σειρά», αποτελώντας το μεγαλύτερο δέλεαρ για τους παράνομους writers, οι οποίοι «βρίσκουν τον δρόμο ζωγραφίζοντας τις επιθυμίες τους». Τα έργα τους όμως δεν εμφανίστηκαν ποτέ μπροστά στα μάτια των επιβατών, αφού τα βαγόνια αποσύρονταν και καθαρίζονταν άμεσα.

Πώς αντιμετωπίζεται σήμερα: Το graffiti συνεχίζει τον δρόμο του και στην Ελλάδα με εκδηλώσεις να ανάβουν «φλόγες» και νέες ομάδες να δημιουργούνται, προσωπικές πρωτοβουλίες να ομορφαίνουν χώρους μακριά από τη δημοσιότητα κ.λπ.

Enviro: Σχεδιασμός Graffiti στην Ερμούπολη - Εκδηλώσεις Re-Act 2009 

Χωρίς να διαφέρουν σε τίποτα από το εξωτερικό, οι αντιδράσεις του ελληνικού κοινού ποικίλλουν: άλλοι το θεωρούν βανδαλισμό, άλλοι τέχνη και άλλοι απλώς graffiti!!

Enviro – Πηγές Wikipedia, Καθημερινή

Αναδημοσίευση από: http://www.enviro.gr/eikastika/fotografia/2019/1004071270633934_5115101311/lightbox_slideshow.php