Σελίδες

Τετάρτη 7 Σεπτεμβρίου 2011

Η σύλληψη και η μορφή ενός έργου

Από το βιβλίο του Γιάννη Παππά «Μικρή Συλλογή» (κείμενο με αφορμή τον γλύπτη Αντώνη Αντώνιο):

Μου μιλούσε για τα έργα του, την τέχνη.

- Ευρήκα, μου είπε, στην ακροθαλασσιά ένα παλιό ντεπόζιτο μετάλλινο – ωραίο! Το είχε καταφάγει η σκουριά και η αρμύρα· τρύπες, τρύπες διαφόρων σχημάτων σαν κεντήματα, μα έμενε πάντα η κυβική δομή του, και είχεν αποκτήσει μιαν απαράμιλλη πατίνα: άλλου ώχρες διάφορες, άλλου πράσινο, άλλου κοκκινωπό ή γκρίζο – ένα ωραίο αντικείμενο! Ήμουν ευτυχής με το εύρημα. Γιατί το πρόσεξα; Γιατί μου άρεσε; Γιατί το μάζεψα; Θα απαντήσω.

Μέσα σ’ ένα μεγαλύτερο κιβώτιο από διαφανές πλεξιγκλάς τοποθέτησα το κατεστραμμένο ντεπόζιτο· το περιέχον και το περιεχόμενο. Συμπλήρωσα το έργο μου με δύο μικρούς σωλήνες: ο ένας βγαίνει από το πλεξιγκλάς, στρέφει προς τα κάτω, προς τη γη, ο άλλος βγαίνει από το ντεπόζιτο, πηγαίνει προς τα επάνω, και ύστερα γυρίζει προς τη γη – σωλήνες εισαγωγής εξαγωγής.

Με απασχολεί το θέμα της φθοράς και της αφθαρσίας, της ανακύκλωσης και της ατέρμονης συνέχειας.

Ξέρετε, μου είπε, είναι conceptual art (αυτό που λέμε ελληνικά «νοηματική» ή «εννοιολογική τέχνη»).

Δεν ήταν δυνατό να έχω αντίρρηση, και παρακολουθούσα με προσοχή. Με υπομονή μου εξέθεσε τη σύλληψη του έργου και τη μορφή που την εκφράζει.

- Τα δύο διαφορετικά υλικά συμβολίζουν τη φθορά και το αντίθετό της: σκουριασμένο μέταλλο και αναλλοίωτο πλεξιγκλάς. Η διαδρομή των σωλήνων υποδηλώνει ότι όλα ξεκινούν από τη γη και επανέρχονται στη γη αενάως. Σκέπτομαι ένα ορισμένο θέμα, αναζητώ αντικείμενα – οτιδήποτε και σε οποιαδήποτε κατάσταση. Επεμβαίνω τροποποιώντας τα κάποτε ή τα συνδυάζω με άλλα, ώστε να εκφράζεται η ιδέα μου. Την προσήλωσή μου με εμμονή στην ιδέα της φθοράς και της αφθαρσίας εκφράζω με αυτό το έργο μου, που έχει τίτλο «Αφιέρωμα στον Ήφαιστο και τη Δήμητρα».Το εργαστήριο του θεού βρίσκεται στα έγκατα της Γης – από εκεί ξεκινά η δύναμη και η ενέργεια, το υπόγειο πυρ. Η Δήμητρα, χθόνια θεά, είναι εκείνη που μετατρέπει την ανόργανη ύλη σε οργανική, στα μυστηριώδη βάθη της μητέρας Γης.

Αλλά το έργο αυτό έχει και συνειρμικές διασυνδέσεις: με τον αρχαίο ελληνικό λόγο «Μηδείς αγεωμέτρητος εισίτω», με το σύγχρονο ελληνικό λόγο «ζούμε εντός του μέλλοντός μας» και με το θρησκευτικό λόγο «Το φθαρτόν ενδύεται την αφθαρσία και το θνητόν την αθανασία». Αυτός είναι ο αισιόδοξος θάνατος της θρησκείας.

Αυτά ειπώθηκαν με μια ανάσα, και αν τα συγκράτησα ακριβώς, είναι γιατί σημείωνα. Όταν σταμάτησε, σηκώθηκε. Ο καλλιτέχνης αυτός είναι γιγαντόσωμος, άντρας ώριμης ηλικίας, με γένια. Όπως καθόμουν χαμηλά, μου φάνηκε τεράστιος στο ημίφως του δωματίου. Πήρε τη στάση του χάλκινου Ποσειδώνα που είναι στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, με εντυπωσιακή ακρίβεια –ιδίως στην έκφραση των χεριών, των δακτύλων– και είπε με βαριά φωνή: - Και μήπως δεν είναι conceptual art αυτά τα δύο χέρια, το ένα τεντωμένο σαν να θέλει να φθάσει κάτι για να το θωπεύσει και το άλλο απειλητικό, έτοιμο να κεραυνοβολήσει, μήπως δεν εκφράζουν δύο αντίθετες, ισχυρές, υπέροχες έννοιες;

Έμεινε για λίγο έτσι, ζυγιάζοντας το βάρος του σώματός του πότε στο ένα πότε στο άλλο πόδι, περιμένοντας ίσως κάποιο σχόλιο ή μια αντίδραση από μέρους μου.

- Το μόνο που μπορώ να παρατηρήσω, του είπα, είναι ότι τα έργα σου πρέπει να τα συμπληρώνει ο προφορικός ή ο γραπτός λόγος. Θα ήταν μια καλή ιδέα δίπλα στο έργο να υπάρχει ένα κείμενο ή ένα μαγνητόφωνο που να λέγει όσα μου είπες.

- Και γιατί όχι; απάντησε. Φαντασθείτε μία αίθουσα εκθέσεων, με λαμπρό φωτισμό, μαρμαροστρωμένη, με έργα που θα τα έβλεπες και θα σου μιλούσαν: Είμαι «Το Αφιέρωμα στον Ήφαιστο και τη Δήμητρα» και να γιατί ή είμαι «Ο Μυστικός Δείπνος» ή «Η Αέναη Υπέρβαση». Και να τι εννοώ μ’ αυτό το τραπέζι, με ένα εκμαγείο ποδιού, ένα ποτήρι κρασί και ένα καρβέλι ή μ’ αυτό το σανιδένιο κρεβάτι, μισοκαμένο και γεμάτο καρφάρες.

Συμφώνησα. Ο μονόλογος αυτός δεν ήταν για συζήτηση και ο καλλιτέχνης χαμογελώντας με χαιρέτησε κι έφυγε.


005 «Συνειρμική διασύνδεση»- 1987


002 «Αφιέρωμα στην Αθήνα»- 1985


Βιογραφικό

Ο Κύπριος γλύπτης του καθαρού και σκωπτικού βλέμματος

Το πλήρες του όνομα είναι Αντώνης Αντώνιος Θράσου Θεοχάρους. Γεννήθηκε στη Λευκωσία το 1942. Όταν ήταν τριών χρόνων, η οικογένειά του συγκατοικούσε με την οικογένεια του Τεύκρου Ανθία (του σημαντικότερου ποιητή της Κύπρου). Από το έκτο έτος της ηλικίας του, ο πατέρας του είχε εργαστήριο μωσαϊκών, με κοινή αυλή και περιβόλι με το εργαστήριο του Σόλωνα Φραγγουλίδη (βραβείο σε παγκόσμια έκθεση), στο Καραβοστάσι (Σολέας).

Ο Φραγγουλίδης διέκρινε από τότε το ταλέντο του Αντώνιου (στην τέχνη) και του έδωσε τα πρώτα μαθήματα ζωγραφικής.

Στο Παγκύπριο Γυμνάσιο ο Τηλ. Κάνθος και ο Διαμαντής (ο οποίος μοιράστηκε το πρώτο βραβείο με τον Χένρυ Μουρ), εκτός από τα τυπικά μαθήματα του σχολείου, τον φρόντισαν ιδιαίτερα στην τέχνη της ζωγραφικής.

Μετά το Γυμνάσιο σπούδασε διακοσμητική και αρχιτεκτονικό σχέδιο. Ασχολήθηκε όμως περισσότερο με τη γλυπτική και τη ζωγραφική.

Το 1986 στην Ελλάδα γνώρισε τον Ακαδημαϊκό γλύπτη Γιάννη Παππά στου οποίου το εργαστήριο έμαθε περισσότερα για την τεχνική και την τέχνη της Γλυπτικής. Συνεργάστηκε δε μαζί του σε ορισμένα έργα.

Έχει λάβει μέρος σε παγκύπριες, πανελλήνιες και ομαδικές εκθέσεις.

Έχει παρουσιάσει τη δουλειά του σε ατομικές εκθέσεις από το 1970.

Το 1997 συμμετέχει στο πρώτο Φεστιβάλ εικαστικών τεχνών στη Λευκωσία.

Το 1999 με άλλους τέσσερις Τήνιους καλλιτέχνες συμμετέχει σε έκθεση με θέμα την «Οδύσσεια», στο Μοντελιμάρ της Μασσαλίας, στη Γαλλία.

Το 2000 η ίδια έκθεση στην αναγεννησιακή πόλη Ανσιέρ της Γαλλίας.

Έργα του υπάρχουν στην πινακοθήκη Πιερίδη, στο σπίτι της Κύπρου «Αθήνα», στην πινακοθήκη σύγχρονης τέχνης στη Λευκωσία, στο Μουσείο Αιγαίου, στα Μουσεία Μοντελιμάρ, Μασσαλίας και Ανσιέρ στη Γαλλία, σε Δημόσια ιδρύματα και σε ιδιωτικές συλλογές και πολλές χώρες του κόσμου.